Nguồn gốc cà phê tại Việt Nam

Cà phê có thể đã được mang sang nước ta trồng lẻ tẻ bởi các giáo sĩ Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Hà Lan và Pháp từ thế kỷ 17, 18 nhưng phải đến khi thực dân Pháp đô hộ Việt Nam từng phần và đặt nền bảo hộ lên toàn cõi thì cà phê mới được trồng chính thức và quy mô. Cho đến Cách mạng Pháp 1789, Pháp là nước sản xuất và tiêu thụ cà phê hàng đầu thế giới.

Đầu tiên, giống cà phê Arabica được đưa vào trồng thử ở phía Bắc rồi ở miền Trung (Quảng Trị, Bố Trạch,…). Sau khi thu hoạch được chế biến dưới thương hiệu Arabica du Tonkin và nhập khẩu về Pháp. Sở dĩ loại Arabica được thử nghiệm trước vì có giá trị hơn, thích hợp với vùng cao nguyên và vùng núi cao. Trong khi đó loại Robusta (mạnh khỏe), giống từ rừng xích đạo châu Phi, có hàm lượng caffeine gấp 2 lần giống Arabica, thích hợp với nhiệt độ từ 22 – 26 độ và cần lượng nước mưa từ 1,5m – 2m/năm. Đợt thí nghiệm này không thành công, một phần do đất đai định cư lâu không thích hợp cho việc mở rộng các đồn điền công nghiệp hóa, lại không có quy chế thuộc địa và thói quen ở đây lại là văn hóa trà như Trung Quốc.

Từ năm 1925, sau những cuộc khảo sát quy mô kỹ lưỡng về khí hậu và thổ nhưỡng cũng như những suy tính về xã hội, chính trị, người Pháp đem cà phê trồng thử nghiệm ở vùng Tây nguyên, đặc biệt là cao nguyên Lang Biang (Lâm Đồng) và Đắk Lắk (Ban Mê Thuột), với chủ nhân là người Pháp, nhân công chủ yếu là người dân tộc. Lang Biang thích hợp với giống Arabica hơn, còn ở Đắk Lắk là giống Robusta.

Trong giai đoạn chiến tranh 1960 – 1975, các quán cà phê với âm nhạc du dương, trữ tình như những nhạc khúc Trịnh Công Sơn, Ngô Thụy Miên,… đã trở thành văn hóa của cả một thế hệ trẻ trong cuộc chiến. Sau 1975, cà phê trở ngược ra Bắc, trở thành nét sinh hoạt toàn quốc – đem lại sự tươi mát cho những thành thị ngày càng sôi nổi với nhịp sống thị trường toàn cầu hóa. Năm 2001, Việt Nam chính thức trở thành quốc gia xuất khẩu cà phê thứ hai trên thế giới, hằng năm thu về cho ngân sách quốc gia hơn một tỉ USD.

Và từ đó cho đến nay, văn hóa cà phê đã trở thành một nét đẹp văn hóa trong cuộc sống của người Việt ta, là hương vị lôi cuốn và là chốn hẹn quen thuộc của nhiều người.